Classificering van beperkingen

Duitsland kent 10 verschillende gradaties van beperkingen. Dit wordt de GdB-tabel (Grad der Behinderung-tabel) genoemd. Deze "indicatie van beperking" is gekoppeld aan:

• de International Classification of Diseases and Related Health Problems (ICD-10) én
• de Internationale Classificatie van Functioneren, beperkingen en gezondheid (ICFl). 

ICF model 

Het International Classification for Functioning, Disability and Health (ICF) model is een begrippenkader dat het menselijk functioneren beschrijft. Vanuit drie perspectieven: lichamelijk, psychisch en sociaal wordt naar het menselijk functioneren gekeken.

Interessant is dat dit ICF-model ook gehanteerd wordt bij de WMO en door arbeidsdeskundigen. Het lijkt ons handig om aan te sluiten op hetzelfde model dat al op andere levensterreinen gehanteerd wordt. 

In de kennisclip van Eveline de Beer (Saxion Hogelschool) wordt dit model in 5 minuten uitgelegd. Een aanrader!

Verwar het ICF-model niet met het ICD-model. Waar het ICD-model kijkt naar de medische oorzaak, kijkt het ICF-model naar hoe een persoon in de praktijk functioneert en welke beperkingen die ervaart.

Ontstaan van de GdB-tabel

De GdB-tabel is een essentieel instrument in de Duitse sociale wetgeving. Het bepaalt de mate van invaliditeit van een persoon en is cruciaal voor het vaststellen van de bijbehorende rechten en voorzieningen. 

De GdB-tabel heeft zijn oorsprong in de naoorlogse periode van Duitsland. Na de Tweede Wereldoorlog was er een grote behoefte aan een systeem om de invaliditeit van oorlogsslachtoffers en andere gehandicapten te beoordelen. De eerste versie van de tabel werd in 1953 geïntroduceerd en is sindsdien regelmatig herzien en aangepast aan de veranderende medische en sociale inzichten.

Werking van de GdB-tabel

De GdB-tabel is een gedegen systeem dat een breed scala aan aandoeningen en beperkingen omvat. Het kent een numerieke schaal van 20 tot 100, waarbij hogere waarden een zwaardere mate van invaliditeit aangeven. De tabel is gebaseerd op medische criteria (ICF) en houdt rekening met de functionele beperkingen die een aandoening met zich meebrengt.

Bij de aanvraag van de GdB kan de aanvrager medische bewijzen meesturen, zoals: verklaring behandelende artsen, etc. Dezen worden beoordeeld. Naast deze medische aspecten wordt ook rekening gehouden met de persoonlijke en sociale omstandigheden van de aanvrager. Bij vragen of twijfel is een aanvullend eigen medisch onderzoek mogelijk. 

Gradaties van de GdB

De GdB-tabel kent grofweg de volgende gradaties:

• GdB 20-40: Lichte invaliditeit
• GdB 50-70: Matige invaliditeit
• GdB 80-100: Zware invaliditeit.

Deze gradaties zijn onderverdeeld in een fijn mazig netwerk van categorieën dat recht doet aan de verschillende mates waarin handicaps en ziektes zich kunnen manifesteren. 

Verschillende gradaties van stotteren

Stotteren is opgedeeld in de onderstaande gradaties.

De complete tabel voor álle beperkingen en chronische ziekten is te vinden in de 'Versorgungsmedizin-Verordnung' op de website van het Bundesministerium der Justiz.

Belangrijk:

• De GdB wordt vastgesteld op basis van de individuele situatie van de aanvrager.
• De tabel dient als richtlijn, maar de uiteindelijke beslissing ligt bij de medische commissie.
• De GdB kan in de loop van de tijd veranderen, afhankelijk van het verloop van de aandoening.

Aan elke graad van invaliditeit zijn verschillende rechten en voorzieningen verbonden. Deze kunnen variëren van financiële ondersteuning en belastingvoordelen tot toegang tot speciale programma's en diensten.

Tijdelijke verhoging GdB-graad

Als iemand met een handicap die onder GdB-graad 30-40 valt, ernstige problemen op de arbeidsmarkt heeft, kan deze graad tijdelijk opgehoogd worden tot GdB-graad 50. Waarmee tijdelijk extra ondersteuning en extra rechten beschikbaar zijn. Te denken valt aan: moeilijk werk kunnen vinden, of dreigend ontslag waarin de beperking een rol speelt. Iemand met een GdB vanaf 50 heeft ontslagbescherming. Voor ontslag moet in dat geval een vergunning verleend worden. 

Meer hierover is te horen in de video Gleichstellung met schwerbehinderten met automatische Nederlandse ondertiteling.

Voordeel ten opzichte van Nederland

• Eén term in plaats van de diverse regelingen (SFB / Wajong, oudeWajong, nieuweWajong / WIA / doelgroepgroepregister)
• Laat huisarts of specialist/behandelaar bepalen of er sprake is van een SFB (chronische aandoening of handicap). Daarmee ontlast je de keuringsartsen van het UWV. Bij instroming op hogere niveaus zou je eventueel de keuringsarts erbij kunnen betrekken.
• De knip tussen hoog en laag opgeleid wordt ongedaan gemaakt.

Het belangrijkste voordeel ten opzichte van Nederland vinden wij dat geen onderscheid wordt gemaakt in hoog opgeleid, laag opgeleid, uitkerings- en/of inkomenssituatie, wel of geen hulpmiddel, etc.

De mate van beperking is simpelweg leidend. Daarmee is:

• een hoog opgeleide blinde even blind als een laag opgeleide blinde.
• een getrouwde dove even doof als een dove die vrijgezel is.

Als dit logisch klinkt, is deze systematiek aan mensen uitlegbaar.

Belangrijkste wijzigingen in de loop der tijd

De GdB-tabel is in de loop der tijd regelmatig aangepast. Enkele belangrijke wijzigingen zijn:

• 1990: Introductie van de "Gleichstellung" (gelijkstelling) van mensen met een handicap met mensen zonder handicap op de arbeidsmarkt.
• 2001: Herziening van de criteria voor de beoordeling van psychische aandoeningen.
• 2015: Aanpassing van de tabel aan de nieuwste medische inzichten en de internationale classificatie van functioneren, beperkingen en gezondheid (ICF).

Conclusie

De GdB-tabel is een gedegen en dynamisch instrument dat voortdurend wordt aangepast aan de veranderende behoeften van mensen met een handicap.

Aanvullende informatie

Bundesministerium für Arbeit und Soziales (BMAS): Het Duitse Ministerie van Arbeid en Sociale Zaken biedt uitgebreide informatie over de GdB-tabel en de rechten van mensen met een handicap.
Die Bundesvereinigung der Rehabilitationseinrichtungen (BAR): De Duitse Vereniging van Rehabilitatie-instellingen biedt informatie en ondersteuning aan mensen met een handicap.

Terug naar het overkoepelende artikel 'Duitsland & arbeid'.